Hematologiya Qan hüceyrələrində baş verən xəstəliklərin diaqnozu və müalicəsi ilə məşğul olan elm sahələrindəndir. Qanın əmələ gəlməsində fəal rol oynayan orqanların xəstəlikləri ilə də maraqlanır. Bu səbəbdən limfa orqanlarının və sümük iliyinin xəstəlikləri də hematoloqların ekspertiza sahəsinə daxildir. Hematologiya sümük iliyi və dalaq kimi qan əmələ gətirən orqanların xəstəlikləri və qan xəstəlikləri ilə məşğul olan elm sahəsidir. Xəstəliklərinə görə xoş və bədxassəli olaraq iki qrupa ayırırıq. Xoşxassəli xəstəliklərə misal olaraq anemiya, sümük iliyi çatışmazlığı, Aralıq dənizi anemiyası (talassemiya), çoxsaylı miyeloma kimi xəstəliklər və bədxassəli xəstəliklər leykemiya və ya qan xərçəngidir. Hematoloji xəstəliklərin müalicəsində sümük iliyi transplantasiyası son dərəcə əhəmiyyətli yer tutur. Buna görə də müalicənin aparıldığı xəstəxanada təcrübəli komanda və tam təchiz olunmuş bölmələr olmalıdır. Peşəkar həkimlərimizin tez-tez rastlaşdığı xəstəliklər anemiya, Aralıq dənizi anemiyası kimi tanınan talassemiya və leykozdur. Bu xəstəliklərin simptomları, diaqnozu və müalicə üsulları aşağıdakılardır: Anemiya: İnsanlar arasında anemiya olaraq da bilinən anemiya, qırmızı qan hüceyrələrində oksigenin daşınmasını təmin edən hemoglobin molekullarının sayının azalması səbəbindən meydana gəlir. Anemiyanın əsas simptomları yorğunluq, zəiflik və solğun dəridir. Qidalanmayan körpələrdə, gənc qadınlarda və yeniyetmələrdə tez-tez rast gəlinən anemiyanın müalicəsi törədicinin aradan qaldırılması ilə həyata keçirilir. Talassemiya: Aralıq dənizi anemiyası olaraq da bilinən talassemiya, oksigen daşıyan hemoglobin molekulunun istehsalında anadangəlmə qüsurdan qaynaqlanır. Alfa və beta talassemiyanın iki alt növü var. Genetik yolla ötürülən bir xəstəlik olan Aralıq dənizi anemiyası xüsusilə Aralıq dənizi bölgəsində tez-tez rast gəlinir. Beta talassemiyada ana və atadan miras qalan globin geni normaldırsa, uşaq normal doğulur. Genlərdən biri dəyişdirilərsə, uşaq daşıyıcıya çevrilir. Lakin hər iki gen dəyişərsə, uşaq talassemiya ilə doğulur. Daşıyıcı xəstələrdə yüngül anemiya müşahidə olunur. Lakin ağır hallarda müntəzəm qanköçürmə tələb olunur. Sürətli yorğunluq, solğun dəri rəngi, ayaqlarda yaralar və dərinin qaralması, böyümənin ləngiməsi, sidiyin qaralması, üz sümüyünün deformasiyası kimi əlamətlərlə xarakterizə olunan Aralıq dənizi anemiyasının müalicəsi xəstəliyin növünə görə dəyişir. Lösemi: Qan xərçəngi və ya ilik xərçəngi olaraq da bilinən lösemi, sümük iliyində qan istehsalından məsul olan hüceyrələrin xərçəngi nəticəsində meydana gəlir. Kobud şəkildə desək, kəskin və xroniki olmaqla iki fərqli leykemiya növü var. Əslində bir çox növləri var. Lösemidə xərçəng hüceyrələri sağlam şəkildə qan istehsal edə bilməz. Xərçəng hüceyrələrinin invaziv təbiətinə görə, bu hüceyrələr sağlam qan istehsal edən hüceyrələrə yer qoymur. Kəskin lösemi müalicə edilmədikdə həftəlik və ya aylıq ölümlə nəticələnən çox ciddi bir vəziyyətdir. Bununla belə, kemoterapi dərmanları və ya ilik nəqli kimi tanınan kök hüceyrə nəqli ilə müalicə edilə bilər. Xroniki lösemi xəstələri isə bəzi hallarda müalicə olmadan on illər yaşaya bilirlər. Ancaq xroniki leykozlu xəstələrin dərmanla sağalması xeyli çətinləşir. Ümumiyyətlə həyat keyfiyyətini artırmaq üçün nəzərdə tutulan müalicə üsulları insanın ömrünü uzatmaqda da təsirlidir. Bəzi xroniki lösemi növləri kök hüceyrə transplantasiyası ilə müalicə edilə bilər.